HEDEFLERİ AŞTIK

ŞENOL KİRMAN

Ardahan kişi başına düşen hayvan sayısında ve büyükbaş hayvan işletme büyüklüğünde Türkiye birincisi oldu. Ardahan tarihinde ilk defa 400 bin büyükbaş hayvan sayısına ulaştı.  Bunun sonucu olarak büyükbaş hayvan varlığı sayısında 2023 hedefleri 2021 yılında yani iki yıl öncesinden yakalanmış oldu.

Ardahan Valisi Mustafa Masatlı ?Ardahan´ın Türkiye´de hayvancılığın önemli merkezlerinden birisi olduğunu belirterek, Tarım ve hayvancılıkta 2023 hedeflerine ulaştıklarını söyledi.

Türkiye birincisiyiz

Vali Masatlı, Ardahan´ın, Kişi başına düşen hayvan sayısında ve büyükbaş hayvan işletme büyüklüğünde Türkiye birincisi olduğunu söyledi.  Ardahan tarihinde  ilk defa 400.000 büyükbaş hayvan sayısına ulaştı.  Bunun sonucu olarak büyükbaş hayvan varlığı sayısında 2023 hedefleri 2021 yılında yani iki yıl öncesinden yakalanmış oldu.

Ardahan Valisi Mustafa Masatlı Başkanlığında  Valilik toplantı Salonunda , Ardahan´da  Tarım ve Hayvancılığa Yönelik Değerlendirme Toplantısı" yapıldı.Toplantıya Ziraat Odası Başkanı Latifşah Sural, Damızlık Sığır Yetiştiricileri Birliği Başkanı Yunus Baydar , Koyun Keçi Yetiştiricileri Birliği Başkan Yardımcısı Otbicen Köyü Muhtari Cavit Talay, İl Tarım Müdürü Turgay Şişman Katıldı.

Ardahan´ın Tarım ve Hayvancılıkta Türkiye´de hayvancılığın önemli merkezlerinden birisi olduğunu belirten Vali Masatlı,? Kendimize bir hedef koymuştuk.  Büyükbaş hayvan sayısı bakımından ülkede bir numara olacağız diye, Şu an hedefimizin çok önüne geçtik ve Türkiye´de birinci sıraya yerleştik. Bunu hep birlikte başardık´ dedi.

Ardahan Valisi Mustafa Masatlı nın verdiği bilgiye göre; Ardahan ilinin en önemli ve tek geçim kaynağı hayvancılıktır. İl hayvancılığı büyük oranda büyükbaş hayvan yetiştiriciliğine dayalı olarak mera hayvancılığı yapılmaktadır.

İlimizde yürüttüğümüz 2019 yılında uygulamaya başladığımız Büyükbaş ve Küçükbaş Hayvancılık Eylem Planına göre ilimizin hayvan sayılarının değişimi yıllar itibarıyla aşağıdaki tabloda verilmiştir. Aşağıdaki tablo incelendiğinde; Büyükbaş ve küçükbaş yıllar itibarıyla hayvan sayımız artış göstermekte, mera alanımız ise 1.970.000 da olarak sabit kaldığı görülmektedir.

Not: İlimizde 2020 yılı buzağıların doğumları ve tescil işlemleri halen devam etmekte olup, 30.000-35.000 civarında buzağı toplam hayvan sayısına eklenmemiştir.

İlimizde 2017 yılında 290.000 olan büyükbaş hayvan sayısı 2020 yılında 103.000 artış kaydederek 393.000´e ulaşmış olup bu sayı 2023 yılı hedefi olan 450.000 sayısının 2021 yılında yakalanacağını göstermektedir. Özellikle son iki yılda Ardahan Valiliği tarafından hazırlanan ve hayata geçirilen büyükbaş hayvancılık eylem planı bu hedeflere ulaşmada en önemli etkenlerden biridir.

Büyükbaş ve küçükbaş hayvancılık eylem planı başlıkları arasında en önemli konu olarak buzağı ölümleri ve kısırlık oranının yüksekliği tespit edilmiş ve bu sorunun çözümü için Ardahan Valiliğimiz tarafından 250.000 TL, Damızlık Sığır Yetiştiricileri Birliği tarafından 130.000 TL ve Ziraat Odası tarafından 20.000 TL olmak üzere toplam 400.000 TL´lik 18.150 doz rotavec (rota virüs ve corona virüs) aşısı alımı gerçekleştirilmiştir. Ardahan merkez ve ilçelerinde veteriner hekimlerimiz tarafından Gebeliğinin 3-7 aylık döneminde bulunan hayvanlara aşı uygulaması yapılmıştır. Aşının sonuçları incelendiğinde 2020 yılında 3158 adet yavru atımı tespit edilmiş ve oran il genelinde % 2.22 olarak hesaplanmıştır. Bu oranla, geçmiş yıllarda ortalama  % 5-6 oranında gerçekleşen ve yıllık yaklaşık 6000 olan buzağı kaybı 2020 yılında 3158 olarak gerçekleşmiş ve İl ekonomisine yaklaşık 14.000.000 TL kazanç sağlanmıştır.

Ardahan Valiliği olarak SERKA, Ardahan Belediyesi, Ardahan Ticaret ve Sanayi Odası tarafından hayvancılık ile ilgili daha önceki yıllarda hazırlanan 21 adet tip proje alınarak proje havuzu oluşturulmuştur. Oluşturulan Projelerin maliyet çalışmaları güncellenerek İlimizden TKDK kurumuna ve diğer kurumlara yapılacak yatırım başvurularında kullanılmak üzere proje havuzu oluşturulmuştur.

DAP illeri içerisinde yer alan ilimizde yem bitkilerini üretimini geliştirme projesi ilimiz çiftçilerinin ihtiyacı olan makinelerden oluşacak bir makine parkı 390.000 TL yatırımla kabul edilmiş, İl Tarım ve Orman Müdürlüğü ve Ardahan Ziraat Odası proje ortağı olarak makine parkı kurulum çalışmalarına başlanmıştır.

İl ve İlçe Müdürlükleri olarak Ardahan genelinde bulunan yaklaşık 13.000 hayvancılık işletmesi tek tek gezilerek fotoğraf çekimleri yapılmış ve Ardahan hayvancılık işletme envanteri oluşturulmuştur. Bu altlık ile mera otlatma kapasiteleri de belirlenmiştir.

Aşağıda yıllar itibariyle 31.07.1998 tarihli 23419 sayılı Resmî Gazete yayınlanan Mera Yönetmeliğine göre İlimizde bulunan hayvan sayısı ve gerekli mera alanı hesaplanarak gösterilmiştir. (1 Büyükbaş 10 Küçükbaş karşılığı olarak hesaplanmaktadır.)

2017 yılında İl Mera Komisyonu tarafından 415.245 da alan kiraya verilmesi gerekirken 37.830 da alan kiraya verilmiştir. Diğer alanlar Muhtarlar tarafından gayri resmi olarak kiralanmıştır.

2018 yılında 325.757 da alan kiraya verilmesi gerekirken 35.120 da alan İl Mera Komisyonu tarafından kiralanmıştır. Diğer alanlar Muhtarlar tarafından gayri resmi olarak verilmiş, ne kadar şahsi para aldığı belli olmayan muhtarlardan 3 tanesi de yargılanmaktadır. 2018 yılı itibariyle toplam kiraya verilen mera alanının kapasitesi 35.000 küçükbaş hayvan iken yapılan tespitlerde yaklaşık 350.000 küçükbaş hayvanın geldiği ve merayı tahrip ettiği tespit edilmiştir.

2019 yılında ilin ihtiyacı 1.999.018 da iken il içerisinde hayvan varlığı fazla olan köyleri mera fazlası olan köylere tahsis ve ihale yoluyla kullanımına verilmiştir.

2020 yılında ilin ihtiyacı 2.125.017da iken İl Mera Komisyonu tarafından Mera Kanunu ve Mera Yönetmeliği çerçevesinde il içerisinde hayvan varlığı fazla olan köylere mera fazlası olan köylerin meraları tahsis ve ihale yoluyla kullanımına verilmiştir.

Mera kapasitemizin üstünde ilimize gelen göçer hayvanların % 16 seviyesinde buzağı ölümlerine neden olduğu,  2019 yılında ise bu oranın % 6 seviyelerine indirildiği görülmüştür. Hayvan hastalıklarında geçmiş yıllara göre yaklaşık %70 düşmüştür. Bu durumda her yıl 110.000 civarında buzağı doğumu olan ilimizde hastalıklarının azalmasıyla, yıllık 11.000 buzağı il ekonomisine kazandırılmıştır. Göçerlerin ilimize gelmeye devam ettiği 2018 yıllarında ilimizde şap hastalığı 8 mihrakta belirlenmişken, göçerlerin gelmediği 2019 yılında toplam 3 vaka tespit edilmiştir.

İlimizdeki kaba yem ihtiyacı köye ait otlak ve çayırlardan sağlanmaktadır. Ancak ilimize Mera kapasitesinin üstünde hayvan gelmesi sonucu (göçer) köylüler tarafından kışlık kaba yem olarak kullanılan otlak ve aşırların otlatılmak zorunda kalması nedeniyle yıllık kaba yem ihtiyacımız %40-50 civarında artmakta bu durum 6 ay kış döneminin olduğu kış döneminde üretici maliyetlerinin artırmakta, vatandaşlarımızdan bir kısmı hayvancılığı bırakmasına neden olmaktaydı.

2019 yılı itibariyle yapılan uygulamalar sonucu mera kapasitesi kadar hayvan otlatılması sağlanmış, ilimizde et ve süt veriminde %25´lere varan artış tespit edilmiştir.

İl dışından otlatma sezonu öncesinde ilimize gelen özellikle küçükbaş hayvanlar, direk meraya indirilmekte, hem erken otlatma hem de küçükbaş hayvanların ağız yapısı ile çiçekli bitkileri kökünden kopararak mera ot çıkış döneminde meraları baskı altına almakta ve bal veriminde de kayıplara neden olmaktadır. Yukarıda anlatılan nedenlerle aşırı, plansız ve sezon dışı otlatma yapılması nedeniyle Coğrafi işarete sahip ve Türkiye´nin tek yerli ve milli Kafkas Arı ırkının gen merkezi Ardahan´da Ardahan çiçek balının veriminde zaman zaman % 80 oranında kayıplara neden olmuştur. 2019 yılında ise verim kaybının ortadan kalktığı tespit edilmiştir. Gen Merkezimizin verilerine göre bal verim oranında %80´lerin üzerinde artış olmuştur.

Bu bağlamda ildeki meraların erken dönemde otlatılmasının önüne geçmek ve önceki yıllar aşırı mera tahribini iyileştirmek maksadıyla, 2020 yılı Mayıs ayında İl Mera Komisyonu mevsim şartları ve otlatma planının oluşturulması ve verim kayıplarının önüne geçmek maksadıyla otlatma sezonunu 1 Haziran-15 Eylül arası olarak belirlemiştir.

Sonuç olarak Ardahan ilimiz Türkiye´de iki konuda birinci olmuştur. O da kişi başına düşen hayvan sayısında ve büyükbaş hayvan işletme büyüklüğünde Türkiye birincisidir. Ardahan ilimiz tarihinde ilk defa 400.000 büyükbaş hayvan sayısını geçecektir. Bunun sonucu olarak büyükbaş hayvan varlığı sayısında 2023 hedefleri 2021 yılında yani iki yıl öncesinden yakalanmış olacaktır.

Tüm bu çalışmalarda destek olan çalışma arkadaşlarıma teşekkür ederim.